Evet bu yazımızda LPG regülatör/buharlaştırıcı nedir, nasıl çalışır konuları üzerinde duracağız.
- Görevi
- Çalışma Prensibi
- Ayar ve Bakım
- Muhtemel Arızaları
- Tamirat
1-Görevi
LPG Regülatörü/buharlaştırıcının temel amacı LPG deposundan gelen sıvı fazda yüksek basınçlı LPG’nin basıncını düşürmek(bu sebeple regülatör deniliyor), basıncını düşürdüğü LPG’nin sıcaklığını arttırarak gaz fazına geçmesini sağlamaktır.(bu sebeple buharlaştırıcı deniliyor)
Halk arasında ve sanayide regülatör, kafa, beyin gibi isimleri vardır. Ancak temel amacı yukarıdada yazdığımız gibibasınç düşürmek-regüle etmek ve sıcaklığını arttırmaktır.
Depoda LPG hem sıvı fazdadır hemde yüksek basınç altındadır. Yüksek basınç altında sıvı LPG’nin sıcaklığı ise çok düşüktür. Bu haliyle LPG’yi motora verdiğimizde etkin bir yanma işlemi olmaz ve sistem sağlıklı çalışmaz.
Yukarıdaki şematik gösterimden de göreceğiniz üzere LPG tankından gelen gaz regülatöre geliyor hem basıncı düşüyor hemde ısınarak lpg enjektörlerine gidiyor.
2- Çalışma Prensibi
Görevlerinden bahsederken iki farklı görevi olduğunu söylemiştik, çalışma prensibini de ikiye bölerek anlatmakta fayda var.
Basınç düşürme mekanizması standart bir regülatörün çalışmasındna farklı değildir. Yüksek basınç hattında bir vida vardır ve bu vidanın açıklık seviyesine göre içeriye akışkan girer. Bu açıklık düşük basınç haznesindeki basıncı belirler. Regülatörlerin üzerindeki ayar vidasının amacıda budur.
Regülatörün içerisinde ayrıca birde diyafram bulunmaktadır. LPG sistemlerinde bu diyafram aracın manifolduna bağlıdır. Manifold vakumuna göre diyafram esner ve basıncın akış miktarına göre stabil kalmasını sağlar.
Regülatörün basınç ayarı üzerinden bulunan alyen vidasından yapılır. Sağa doğru çevirirseniz basınç azalır, sola doğru çevirirseniz basınç artar. Basınç değerini bilgisayardan LPG programı üzerinden okuyabilirsniz.
Regülatörün çalışma mantığını kısaca aşağıdaki video ile anlayabilirsiniz;
Basınç regülasyonunu anladığımzıa göre şimdi ikinci görevi olan buharlaştırıcı (vaporizer) görevinden bahsedelim. Depodan gelen lpg basıncı düşürmüş dahi olsa sıvı haldedir. Bizim motorda verimli olarak yakabilmemiz için gaz formuna çevirmemiz gerekiyor. Bir sıvının gaz formuna geçmesi için enerji alması gerekir. Bizim araçlarımızda bu enerjiyi verecek olan ortam motor soğutma suyudur. Motor soğutma suyu yaklaşım 90-110 derece arasında(ısınmış motorda) sirküle olmaktadır. Amacı motorun sıcaklığını düşürmektir, ısınan su radyatör vasıtası ile soğutulu ve su pompası(devirdaim) ile motora geri verilir. Bu çevrim aracımızın soğutma suyu çevrimidir.
İşte biz soğutma suyundan bir hat alarak sıvı LPG mizi ısıtıp buharlaştırmak için kullanıyoruz. Motor suyu regülatöre girer, gaz odası ve su odası arasında ısı transferi olur( ısı değiştirici prensibi) ve soğutma suyu bir miktar soğur, lpg sıcaklığı artar ve gaz fazına geçer.
Bu sayede gaz fazındaki LPG motorda istediğimiz şekilde verimli yanar.
Özetle LPG regülatörümüzün 2 temel görevi var; basınç regülasyonu ve lpgnin buharlaşması, bu görevler için çalışma mantıklarını da anlattık. Tamamen mekanik prensibe göre çalışan bir parça olduğu için markadan bağımsız tüm regülatörler aynı işi yapar ve birbirine uyum sağlayabilirler. A markasının regülatörü B markasına uymaz diye bir kural yoktur, sadece bağlantıları doğru yapabilmek, ayarlayabilmek önemlidir.
3- Ayar ve Bakım
Regülatörümüzün ayar yapılacak çok fazla bir özelliği yoktur 🙂 Temel olarak regülatörün üzerinde sadece basınç ayarını yapabiliriz. Bu ayar için alyen anahtara ihtiyacımız vardır. Alyen anahtarı sağa çevirdiğimizde basınç azalır sola çevirdiğimizde ise artar.
Basınç değerini bilgisayardan LPG programı vasıtasıyla okuyabilirsiniz. Programda gösterilen basınç genelde delta P basıncıdır. Yani gaz basıncı – manifold basıncı olarak gösterilir. Genel olarak regülatörlerde 1-1.2 bar arasında delta P basıncı istenmektedir. Bu basınç üzerinde veya altında çeşitli problemler yaşamak olasıdır.
Bakım kısmında ise arıza yapmadığı müddetçe yapılabilecek bir bakımı yoktur. Maintanance-free bir ekipmandır. Ancak regülatörümüzü daha uzun süre korumak için aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir;
Aracımızda mutlaka antifiriz kullanmalıyız. Yoksa motorda olduğu gibi regülatörde de kireçlenmeler meydana gelir ve ısı alışverişi yavaşlar, gaz geç ısınır.
- Regülatör delta P basıncıı 1-1.2 arasında tutmaya özen göstermeliyiz.
- Gaz kesici valf züerindeki filtreyi belirli periyotlarda değiştirmeliyiz, ki regülatöre kirlilik gelmesin.
- Regülatör motorda şase ye sabitlenmelidir. Araç hareketinde sallanmamalı biryerlere çarpmamalıdır.
4-Muhtemel Arızaları
Regülatör belirli bir ömre sahiptir, ne kadar iyi ve dikkatli kullanırsak kullanalım içerisinde zamanla aşınan aprçalar bulunmaktadır.
İçeriğine ksıaca bir bakacak olursak;
- Diyafram
- Sızdırmazlık contaları
- Yüksek basınç ayar vida yayı
- Yüksek basınç ayar contası
Bu aprçalar zamanla aşınabilir ve aracımzıda çeşitli arızalara yol açabilir. Şimdi bu arızaları ve çözümlerini ksıaca anlatmaya çalışacağım.
Sabahları geç çalışma
Eğer LPG ayarlarınız doğru ise motoru stop ettikten belli bir süre sonra araç geç çalışıyorsa regülatör diyaframında kaçak olma ihtimali vardır. Diyaframdaki kaçaktan dolayı manifolda gaz kaçar ve ilk çalıştırmada araç boğulur, geç çalışır.
Bu arızayı kesin tespit edebilmek için regülatör üzerindeki manifold hortumunu aracı park ettiğinizde sökün, sabah aracı çalıştırmadan hemen önce geri takın ve marşa basın. Eğer araç problemsiz çalışıyorsa problem regülatör diyaframında demektir.
Bu problemi çözmek içni ya regülatörü komple değiştireceksiniz yada regülatör tamir takımı alıp yırtık diyaframı değiştireceksiniz. Bu konuyla ilgili yazılara göz gezdirebilirsiniz.
Regülatör Tamiri mi? Yeni Regülatör mü?
BRC Regülatör Diyafram Değişimi
Rölantide dalgalanma, gaza geçişte dalgalanma, gazdan benzine geçme
Regülatör basıncı sabit tutamadığı zaman bu probşlemlerle karşılaşırsınız, araç düzensiz çalışır, performans düşer, rölantide dalgalanma olur , ilk benzinden gaza geçişte silkeleme olabilir.
Bu durumda bilgisayardan lpg yazılımı ile araca bağlanılır. Delta P basıncı rölantide gözlemlenir. Basıncın sabit kalması gerekmektedir, eğer dalgalanma varsa regülatör görevini yerine getiremiyor demektir.
Bir diğer kontrol ise yolda yapılmalıdır. Araca ani yüklenmelerde regülatör basıncının çok fazla düşmemesi gerekmektedir. ine lpg programı vasıtası ile yolda bu değerler gözlenmelidir. Eğer ciddi bir düşüş varsa zaten araç kendini otomatik olarak benzine atacak demektir.
Motor suyuna gaz karışması
Pek can sıkıcı bir durumdur, regülatör içerisinde gaz-su bölmeleri arasındaki sızdırmazlık elemanları özelliğini kaybettiği zaman karşımıza çıkar. Bizzat kendimde yaşadığım için iyi bilirim 🙂 Motor suyuna gaz karışır buda soğutma sisteminin hava yapmasına sebep olur, Soğutma kabı kapağı fırlayabilir,araç hararet yapabilir vs. Conta yakmaya kadar bizi götürebilir.
Bunu tespit etmenin kolay yolu araç gaza geçtiğinde motor soğutma suyu kabı açılır(dikkatlice, sıcak motorda yapılmamalıdır, basınçtan dolayı su üstünüze fırşkırır yaralanabilirsiniz). Su haznesinde bir köpürme hava kabarcığı varmı bakılır, su haznesi koklanır, gaz kokusu varmı tespit edilmeye çalışılır.
Bu probleminde çözümü regülatörün değişimi veya tamir takımı alınarak contaların değişimidir.
Regülatör Tamiri mi? Yeni Regülatör mü?
BRC Regülatör Diyafram Değişimi
Gaza geçmeme, gaza geçişte silkeleme
Bir diğer arızamız ise regülatör üzerindeki sıcaklık sensörü arızasıdır(piyasada ısı sensörü olarak geçer, doğrusu socaklıktır:) )
Sensör arızalı olduğunda doğru sıcaklık bilgisini ecuya iletmez ve yanlış zamanda araç benzinden gaza geçebilir. Yada benzinden gaza çok geç veya hiç geçmeyebilir.
Bunu anlamak için yine bilgisayardan lpg programı vasıtası ile gaz sıcaklık değeri okunur. Sıcaklık değişimleri takip edilir, eğer sıcaklık değeri olması gerekenden farklı ise sensör değişimi yoluna gidilir.
Kendi aracımdaki zavoli regülatörüm arızalandı ve yeni bir regülatör satın aldım. Bu regülatör değişimini de videolu ve yazılı olarak ayrıca hazırlayacağım.
LPG AYAR 
Yorum bırakın